دیابت چیست ؟

دیابت یا بیماری قند (یا Diabetes Mellitus) یک اختلال سوخت و سازی (متابولیک) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک، تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو، مقاومت پیش رونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آنهایپرگلیسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن می‌شود که می‌تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.

با انواع دیابت آشنا شوید:

دیابت دو نوع اصلی دارد که احتمالا در مورد نوع یک و دو بودن این بیماری چیزهایی شنیده اید. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

 

دیابت نوع یک (وابسته به انسولین)

دیابت ناشی از واکنش ایمنی (Type 1A)، یک اختلال ناهمگون ناشی از جهش‌های (اتوزومال مغلوب و وابسته به X مغلوب) شناخته شده و همچنین توارث چندژنی/تک‌ژنی است. این نوع دربرگیرنده ۵ الی ۱۰ درصد از انواع دیابت‌ است، در این نوع از دیابت، تخریب سلولی سلول‌های بتا در پانکراس اتفاق می‌افتد. علت اصلی از دست رفتن سلول‌های بتا، تخریب سلولی ناشی از «واکنش ایمنی سلولی» است. در پی این تخریب، مارکرهایی در خون رها می‌شوند که شامل آنتی‌بادی علیه انسولین، اتوآنتی‌بادی‌های گاد (GAD۶۵)، اتوآنتی‌بادی تیروزین‌فسفاتاز IA-۲ و IA-۲β است. این مارکرها ممکن است در ۸۵ الی ۹۰ درصد از مبتلایان دیده شود. ارتباطی میان اچ‌ال‌ای‌های خاص و این نوع از دیابت هم مشاهده شده‌ است. در پی تخریب سلول‌های بتا توسط لنفوسیت‌ها ترشح انسولین کاهش می‌یابد؛ تا جایی‌که انسولین موجود نمی‌تواند قند خون را تنظیم کند.

علائم و نشانه های دیابت نوع 1 در بدن

گرسنگی شدید و افزایش اشتها

تشنگی شدید ، خشکی دهان و ادرار پی در پی

بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا

کاهش وزن غیرعادی، خستگی و بی حالی

مشکلات پوستی از قبیل خشکی پوست، عفونت های قارچی و باکتریایی که بر اساس گزارشات میزان آن در دخترها شایع تر از پسرهاست.

تاری دید

 

از دست دادن هوشیاری 

دیابت نوع دو (غیروابسته به انسولین)

انسولین هورمونی است که به‌صورت طبیعی در بدن تولید می‌شود. پانکراس آن را تولید می‌کند و زمانی که غذا می‌خورید آن را در بدن آزاد می‌سازد. انسولین کمک می‌کند قند موجود در جریان خون به سلول‌های سراسر بدن منتقل شود و در آنجا به عنوان انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر دیابت نوع دو داشته باشید، بدن شما نسبت به انسولین مقاوم می‌شود و دیگر از این هورمون به شکل موثر استفاده نمی‌کند. همین مسئله، پانکراس را وادار می‌کند تا بیشتر کار کند و انسولین بیشتری تولید کند. با گذشت زمان، این عمل می‌تواند به سلول‌های پانکراس آسیب برساند و به تدریج ممکن است پانکراس شما دیگر قادر به تولید انسولین نباشد.

علایم دیابت نوع 2 چیست؟

نشانه های دیابت نوع دوم در بدن تقریبا مشابه علائم دیابت نوع اول است که اصلی ترین آنها شامل:

بی حسی یا سوزش دست و پا

تشنگی و پرنوشی

خستگی زیاد غیر قابل توجیه

پُرادراری

عفونت مکرر لثه، پوست و مثانه

تاری دید

زودرنجی و تحریک پذیری

عدم بهبودی زخم ها

متاسفانه دیابت بیماری مزمنی است و به آرامی پیش می رود .اما باید بدانید در بعضی موارد دیابت نوع 2 هیچ علامتی ندارد. در این گونه موارد افراد مبتلا ماه ها یا حتی سال ها بدون این که از بیماری خود مطلع باشند به زندگی ادامه می دهند.

بیماران دیابتی چه بخورند؟

بهترین مواد غذایی و خوراکی برای بیماران دیابتی

نان های سبوس دار

سیب زمینی کباب شده

آردهای سبوس دار مانند آرد گندم

غلات سبوس دار مانند برنج قهوه ای

ذرت، پف فیل یا محصولات تهیه شده از ذرت

آب معدنی، آب جو سبک، چای تلخ، قهوه سیاه یا با شیر کم چرب و بدون شکر.

سبزیجات تازه، خام یا کمی بخار پز شده، کباب یا گریل شده.

سبزیجات یخ زده، کمی بخارپز شده.

سبزیجات کنسروی کم نمک

کاهو، سبزیجات سبز، اسفناج

شیر کم چرب

ماست کم چرب

پنیر کم چرب، خامه کم چرب

میوه ساده یا کنسروی

مربای کم قند یا بدون قند

آب میوه، 100درصد طبیعی

سس مایونز کم چرب

سس سالاد کم چرب

پف فیل بدون چربی

گوشت خورشتی یا کباب شده

قسمت های کم چرب گوشت

پنیرهای کم چرب

مرغ یا بوقلمون بدون پوست

ماهی بخار پز شده یا کبابی

لوبیا، تخم مرغ و مغز میوه

بیماران دیابتی چی نخورند؟

افراد مبتلا به دیابت تا حد ممکن از مصرف این خوراکی ها و مواد غذایی خودداری کنند.

کنسرو میوه با شیره غلیظ

لواشک های میوه

مرباهای معمولی

آب میوه های آماده

گوشت سرخ شده

گوشت های چرب

پنیر معمولی

مرغ با پوست

ماهی سرخ شده

خوراک لوبیای چرب

شیر پر چرب، ماست، پنیر، خامه و بستنی معمولی

کنسرو شور سبزیجات

سبزیجات پخته شده با کره، پنیر یا سس فراوان

ترشی ها

ترشی کلم برگ (همانند ترشی، تنها در صورت داشتن فشار خون بالا باید محدود شود).

اسنک های سرخ شده مانند چیپس های سیب زمینی

کره، روغن نباتی هیدروژنه شده

سس مایونز معمولی

پف فیل کره ای

 آرد سفید

غلات تصفیه شده، مانند برنج سفید

نان سفید

سیب زمینی سرخ شده

نوشابه، آب جو معمولی، چای شیرین، قهوه با شکر و خامه، نوشیدنی قهوه و شکلات.

 

راههای درمان دیابت در طب نوین

درمان دارویی دیابت و داروهای مخصوص بیماران دیابتی

در بسیاری از موارد پزشک برای کنترل و کاهش بیماری دیابت از داروهای ساخته شده در طب مدرن استفاده می کند که با انها آشنا می شوید .

بی گوانیدها :(Biguanides  )

متفورمین (Metformin  ) تنها داروی این دسته است. متفورمین مقاومت بدن به انسولین را کاهش  می دهد وهمچنین تولید گلوکز توسط کبد را مهار می کند. متفورمین جذب گلوکز را در دستگاه گوارش کاهش می دهد.

سولفونیل اوره ها (Sulfonylureas )

سولفونیل اوره ها با تحریک آزاد شدن انسولین از سلول های بتا پانکراس باعث پایین آمدن قند خون می شوند و در کنترل قند خون ناشتا بسیار مؤثرند و از این رو باعث خطر کاهش قند خون (hypoglycemia   ) می شوند.

تیازولیدین دیون ها (Thiazolidinediones)

داروهای این دسته مقاومت بدن نسبت به انسولین را کاهش می دهند که عبارتند از :پیوگلیتازون( pioglitazone)  و روزیگلیتازون (Rosiglitazone)

مگلیتینایدها (Meglitinides):

داروهای این دسته شبیه سولفونیل اوره ها بوده و باعث ترشح انسولین از پانکراس می شوند .گرچه آنها کوتاه اثر هستند (short – acting)اما ، باعث خطر کاهش قندخون نمی شوند . داروهای این دسته شامل رپاگلیناید (Repaglinide)و ناتگلیناید (Nateglinide)است.

مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز (Dipeptidylpeptidase inhibitors):

این دسته دارویی جدیداً توسط FDAتایید شده است و در حال حاضر تنها داروی سیتاگلیپتین (Sitagliptin)یا (Januvia)در این دسته قرار می گیرد . این دارو با مهار آنزیم 4-DPPباعث ترشح انسولین در یک مدت طولانی بعد از غذا می شود و در نتیجه قندخون پایین می آید .

مهار کننده های آلفا گلوکوزیداز (glucosidase inhibitors Alpha):

داروهای این دسته جذب گلوکز موجود در مواد غذایی را در دستگاه گوارش به تاخیر می اندازد.این داروها برای کاهش قندخون بعد از غذا استفاده شده و شامل آکاربوز (Acarbose)و میگلیتول (Miglitol)می باشند .

انسولین

همه افراد مبتلا به دیابت نوع اول و بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع دو انسولین مصرف می کنند . 5 نوع انسولین وجود دارد که شامل انسولین سریع اثر ( Rapid – acting )،کوتاه اثر (Short – acting )  ،  متوسط اثر  ( Intermediate – acting)  ، طولانی اثر ( Long – acting)و ترکیبی ( Premixed )است .

 

داروها و قرص های مخصوص درمان دیابت یا مرض قند

ترکیب داروهای خوراکی دیابت (Combination oral diabetes drugs )

از آنجایی که داروها از طرق مختلف باعث کاهش قندخون می شوند ، گاهی برای افزایش تأثیر درمان ، آنها را با هم ترکیب می کنند .بیمارانی که در آغاز از یک دارو استفاده کرده اند، ممکن است در آینده برای کنترل قندخون خود به داروی دیگری نیاز داشته باشند . شواهد نشان داده اند که هنگامی که دو دارو با هم استفاده می شوند اثرات داروها افزایش می یابد .

Exenatid Incretin mimetic

این دارو مانند هورمون incretinدر بدن عمل می کند و باعث افزایش تولید انسولین و آهسته کردن تخریب آن می شود . در دیابت نوع دوم به تنهایی و یا همراه با متفورمین استفاده می شود.

Premlintide Amylin analogues

این دارو مانند هورمون آمیلین (Amylin )در بدن عمل می کند و باعث افزایش تولید انسولین و آهسته تر کردن تخریب آن و در نتیجه منجر به کاهش تولید گلوکز توسط کبد و کاهش اشتها می شود .

درمان انواع دیابت با تکنولوژی HDV

در کارآزمایی ISLE-1دانشمندان به ارزیابی تکنولوژی HDVیا Hepatocyte Directed Vesicleبر بهبود درمان دیابت نوع 1 و 2 با انسولین پرداختند.

HDVشامل مولکولهایی است که سلولهای هپاتوسیت کبد را هدف قرار می دهد. این مولکولها می توانند به انسولین بدون ایجاد هیچگونه تغییری در ساختار آن افزوده شوند. افزودن این مولکولها می تواند توسط داروسازان یا بیماران یک بار به یک ویال انسولین انجام شود.

آزمایشات انسانی نشان داده است که افزودن HDVبه انسولین به طور قابل توجهی موجب کاهش غلظت قند خون پس از غذا در مقایسه با استفاده از انسولین های معمولی می شود.